Mieszkańcy oczekują miast jako miejsc przyjaznych do życia, a Program Rozwój lokalny, finansowany w ramach III edycji Funduszy norweskich i EOG na lata 2014 - 2021, wspiera samorządy w dążeniach do osiągnięcia tego celu.
Cel Programu: Wzmocnienie spójności społecznej i gospodarczej poprzez podniesienie jakości życia dla wszystkich mieszkańców (w tym grup defaworyzowanych) i użytkowników średnich i małych miast.
Operator Programu: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.
Całkowity budżet Programu: 117,6 mln euro
W tym:
Grant: 100 mln euro
Wkład krajowy: 17,6 mln euro
Wartość dofinansowania: wybrane do dofinansowania projekty otrzymają granty w wysokości od 3 do 10 mln euro.
Poziom dofinansowania: do 100% kosztów kwalifikowalnych.
Beneficjenci: małe i średnie miasta zakwalifikowane przez Strategię na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do grona 255 miast z najtrudniejszą sytuacją społeczno-gospodarczą.
Partnerstwa: ze względu na kompleksowy charakter projektów możliwa i zalecana jest realizacja projektów zarówno w partnerstwie międzysektorowym jak i międzysamorządowym (krajowym i zagranicznym – z jednostkami z Państw - Darczyńców, tj. Norwegii, Islandii i Liechtensteinu).
Charakter projektów: kompleksowe projekty rozwojowe (infrastrukturalne i miękkie), w tym działania na rzecz wzmacniania/podnoszenia zdolności administracji lokalnej, służące realizacji długookresowych, zintegrowanych celów rozwojowych miasta.
Zakres tematyczny projektów: projekty powinny zawierać działania wieloaspektowe i komplementarne. Zaleca się więc uwzględnienie działań z wielu powiązanych ze sobą dziedzin tak, aby uzyskać efekt synergii o zwiększonym wpływie na rozwój lokalny danego miasta. Jako minimum projekty muszą odnosić się do wymiarów: środowiskowego, społecznego, gospodarczego oraz instytucjonalnego. W projekcie możliwe (nieobowiązkowe) jest też odniesienie do wymiarów: przestrzenny, finansowania rozwoju miasta, kulturowy, inteligentnego zarządzania miastem.
Wymiar środowiskowy, np.:
- ograniczenie emisji szkodliwych gazów i pyłów,
- adaptacja do zmian klimatycznych,
- ograniczenie niskiej emisji w mieście,
- przejście z tradycyjnych na odnawialne źródła energii,
- efektywność energetyczna,
- innowacyjne rozwiązania i technologie ekologiczne,
- inwestycje w zieloną i błękitną infrastrukturę,
- miejskie tereny zielone,
- nisko-/ zeroemisyjny transport publiczny,
- inne przyjazne dla środowiska rozwiązania transportowe, etc.;
Wymiar społeczny, np.:
- wdrażanie standardów dostępności zgodnie z założeniami Programu Dostęponość Plus 2018-2025 (aspekt obowiązkowy)
- polityka społeczna w sposób szczególny uwzględniająca zmarginalizowane obszary miasta i grupy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
- realizacja polityki mieszkaniowej w ujęciu społecznym i inwestycyjnym (m.in. projektowanie uniwersalne, zrównoważone osiedla mieszkaniowe, innowacje mieszkaniowe, system gospodarowania gminnym zasobem lokali komunalnych, TBS, mechanizmy wspomagania dostępności mieszkań, rozwój budownictwa czynszowego),
- promocja inwestycji i innowacji społecznych w rozwój społeczności lokalnych w uboższych rejonach,
- innowacyjne rozwiązania na rzecz wsparcia partycypacji społecznej,
- kompleksowe działania rewitalizacyjne (we wszystkich aspektach),
- redukcja bezrobocia i ubóstwa,
- podniesienie poziomu edukacji na różnych poziomach,
- stworzenie sieci efektywnego lokalnego/ regionalnego transportu publicznego,
- zwiększenie bezpieczeństwa pieszych i rowerzystów,
- przeciwdziałanie procesom suburbanizacji,
- ograniczenie migracji zarobkowej z małych i średnich miast do dużych ośrodków,
- realizacja polityki senioralnej - stawianie czoła wyzwaniom starzejącego się społeczeństwa,
- dostosowywanie oferty miasta do cyklu życia człowieka i zmian demograficznych w nim zachodzących,
- projekty animacyjno – aktywizujące na rzecz dzieci i młodzieży,
- rozwój usług z zakresu edukacji i opieki zdrowotnej, etc.
Wymiar gospodarczy, np.:
- wspieranie przedsiębiorczości i lokalnej gospodarki,
- wspieranie innowacyjności lokalnych przedsiębiorców,
- wzmacnianie lokalnego rynku pracy, szczególnie pod kątem osób wchodzących/ adaptujących się do rynku pracy,
- powiązanie systemu edukacji z potrzebami lokalnego rynku pracy, etc.
Kwalifikowalne działania projektowe: Wszystkie kwalifikowalne działania projektowe mają służyć przygotowaniu, opracowaniu jak i wdrożeniu działań służących zintegrowanemu i zrównoważonemu rozwojowi miasta. W tym celu w projektach przygotowywane będą Plany Rozwoju Lokalnego i Plany rozwoju instytucjonalnego.
- Przykładowe działania o charakterze nieinwestycyjnym: Dokumentacja: szczegółowe strategie sektorowe/ plany operacyjne/ standardy zarządzania i rozwoju miasta/ analizy, badania, ekspertyzy, ewaluacje/ plany konsultacji społecznych, strategie dialogu społecznego/ szczegółowe plany współpracy/ założenia do zmian studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz do zmian (miejscowych) planów zagospodarowania przestrzennego/ studia wykonalności, dokumentacja przetargowa, dotycząca oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, projekty budowlane, Programy, działania wdrożeniowe, np.: zakładające aktywizację społeczną grup zagrożonych wykluczeniem/ programy wsparcia osób starszych/ programy wsparcia osób z niepełnosprawnościami/ programy zakładające aktywizację zawodową osób bezrobotnych/ wdrożenie wypracowanych rozwiązań mieszkaniowych/ edukacyjne dla dzieci i młodzieży/ program rozwoju miasta inteligentnego,Budowanie zdolności instytucjonalnych i rozwój kompetencji lokalnej administracji publicznej/ usprawnienie i podniesienie standardów działania samorządów lokalnych/ budowanie zaufania obywateli do instytucji publicznych na poziomie samorządu lokalnego.
- Działania o charakterze inwestycyjnym: wynikające z diagnozy i analiz wykonanych na I i II etapie naboru/ odnoszące się do zakresu tematycznego, o którym mowa w Regulaminie naboru i wyboru projektów/ zdefiniowane jako priorytetowe dla realizacji celów projektu i rozwiązania kluczowych problemów rozwojowych w mieście, obowiązkowe, zakładające wdrażanie standardów dostępności zgodnie z założeniami Programu Dostępność Plus 2018-2025.
Wszystkie planowane wydatki inwestycyjne nie mogą łącznie przekroczyć 60% całkowitych wydatków kwalifikowalnych projektu.
