Na dzień przed 78. rocznicą wyzwolenia niemieckiego obozu Potulice (Lebrechtsdorf) odbyły się uroczystości upamiętniające.
Obchody rozpoczęła msza św. w kościele pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Potulicach, którą sprawował ks. proboszcz Maciej Szmytowski. Po mszy wszyscy przemaszerowali pod kamień pamiątkowy przed bramą dawnego obozu, gdzie złożone zostały wiązanki kwiatów i zapalono znicze. Następnie w Zespole Szkolno-Przedszkolnym im. "Dzieci Potulic" odśpiewano hymn państwowy. W dalszej części Monika Schulz-Krainska przywitała wszystkich przybyłych. Okolicznościowe przemówienie wygłosił burmistrz Miasta i Gminy Nakło nad Notecią Sławomir Napierała. Głos zabrali także: dyrektor Muzeum Ziemi Krajeńskiej Tomasz Pasieka, Przewodniczący Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Jerzy Krzemiński oraz radny Rady Miejskiej Antoni Żygowski. Uczniowie zaprezentowali montaż słowno-muzyczny.
Rys historyczny niemieckiego obozu w Potulicach:
Obóz założono 1 lutego 1941 r. jako obóz zbiorczy dla polskich rodzin wysiedlanych z Pomorza, a następnie kierowanych na teren Generalnego Gubernatorstwa. Początkowo mieścił się w budynkach miejscowego folwarku. W okresie od jesieni 1941 do początku 1942 r. pełnił funkcję "wychowawczego" obozu pracy. W tym czasie rozpoczęto rozbudowę, która trwała aż do końca 1944 r. Od 1 września 1942 r. podporządkowano mu obozy Centrali Przesiedleńczej w Smukale i Toruniu. Niemcy kierowali do obozu wysiedlane rodziny polskie, których gospodarstwa zostały przekazane osadnikom niemieckim. Więźniowie początkowo kierowani byli do prac w gospodarstwach rolnych i dużych zakładach przemysłowych na terenie okręgu Gdańsk - Prusy Zachodnie. Po rozbudowie, na jego terenie powstawały także filie przedsiębiorstw przemysłowych. Na terenie obozu funkcjonował wydzielony obóz dla dzieci ze wschodu (Ostjugendbewahrlager). 21 stycznia 1945 r. w obozowej ewidencji było odnotowanych 11188 osób. Na jego terenie przebywało 5339 osób, w tym 660 dzieci i 189 chorych. Poza obozem w komandach na terenie przedsiębiorstw Gdańska, Gdyni, Elbląga, Bydgoszczy i Piły były 4552 kolejne osoby, a w gospodarstwach rolnych – 1327 osób. Przyjmuje się, że ogółem więzionych było około 25 tys. osób. W ewidencji zgonów odnotowano 1297 osób, w tym 767 dzieci. W dniu 21 stycznia 1945 władze niemieckie zarządziły ewakuację i rozpoczęły niszczenie dokumentacji. Nieopodal terenu obozowego zlokalizowany jest cmentarz wojenny, na skraju lasu i pobliskich łąk. Na cmentarzu spoczywa blisko 1300 więźniów. W 1969 r. odsłonięto na cmentarzu pomnik, upamiętniający miejsce spoczynku ofiar obozu niemieckiego.
Rys historyczny: Muzeum Ziemi Krajeńskiej
fot. Szymon Niemczewski
