Barszcz Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi oraz barszcz Mantegazziego H. mantegazzianum to rośliny obcego pochodzenia (rejon Kaukazu), niebezpieczne dla człowieka oraz zagrażające rodzimej faunie i florze.
Pojawiły się w Polsce w drugiej połowie XX w. jako rośliny o dużym potencjale użytkowym, lecz po ujawnieniu się ich toksycznych właściwości, uprawy zaniechano, jednak nie zlikwidowano skutecznie wszystkich roślin, które zaczęły niekontrolowanierozprzestrze-niać się na terenie całego kraju.
Barszcze kaukaskie należą do najbardziej okazałych roślin zielnych świata. Rośliny osiągają do 5 m wyso-kości, ich kwiatostany mają do 80 cm średnicy, łodygi do 10 cm grubości, a długość liści sięga 1,5 m. Barszcze kaukaskie rozmnażają się wyłącznie przez nasiona. Inwazyjny potencjał roślin wynika z olbrzy-miej ich produkcji (nawet do 100 tys. z jednego osobnika). Nasiona są łatwo przenoszone przez wodę, wiatr, zwierzęta, a także przez człowieka. Rośliny cechują się dużymi zdolnościami regenera-cyjnymi części korzeniowej, co dodatkowo utrudnia ich zwalczanie.
Za obszary dogodne do ekspansji barszczy kaukaskich uznawane są tereny o luźnej zabudowie miejskiej, przemysłowe, komunikacyjne, rolnicze
z udziałem roślinności zielnej, murawy i pastwiska, lasy i zarośla, brzegi cieków i zbiorników. Rozprzestrzeniając się w sposób całkowicie niekontrolowany zagrażają cennym siedliskom przyrodniczym.
Barszcze kaukaskie stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi – zawierają olejki eteryczne bogate w szkodliwe związki chemiczne, w tym furanokumaryny, powodujące poparzenia skóry. Substancjom tym, po ich przedostaniu się
do wnętrza organizmu, przypisuje się także właściwości kancerogenne.
W eliminacji barszczy kaukaskich stosowane są różne metody, których skuteczność wymaga sprawdzenia w warunkach lokalnych. Jest to przedmiotem projektu Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska pn. „Opracowanie zasad kontroli i zwalczania inwazyjnych gatunków obcych wraz z przeprowadzeniem pilotażowych działań i edu-kacją społeczną”.
W ramach projektu, w całej Polsce, w 66 lokalizacjach, zespoły ekspertów reprezentujących konsorcjum w składzie: Uniwersytet Śląski w Katowicach, Akademia Pomorska w Słupsku, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach oraz firma Eco Future Tomasz Mroczkowski, testują metody zwalczania wybranych inwazyjnych gatun-ków obcych, w tym również barszczy kaukaskich.
W miejscowości Minikowo, na gruntach Rolniczego Zakładu Doświadczalnego Uniwersytetu Technologi-czno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, testowane jest usuwanie barszczy kaukaskich metodami opartymi na zabiegach agrotechnicznych (bez użycia pesty-cydów) oraz usuwanie korzeni specjalnie zaprojektowanym świdrem glebowym.
Materiał: Natalia Dmochowska
